Jean Hans Arp -Kunst & Natuur

In het Kröller-Müller Museum kun je naar de tentoonstelling Arp: The Poetry of Forms.

De  tentoonstelling is de eerste grote overzichtstentoonstelling van het oeuvre van Hans Jean Arp in Nederland sinds de jaren zestig.De aanleiding van de expositie is de innige band die hij met kunstenaar Theo van Doesburg had  & honderd jaar De Stijl.

Hans Jen Arp is een Duitse Franse beeldhouwer, schilder en dichter is een van de meest invloedrijkste kunstenaars van de Europese avant-garde (kunstenaarsstroming die met nieuwe vormen experimenteren) en speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van de moderne kunst.

De tentoonstelling bevat werken van zijn hele carrière.

Zo zijn er ruim tachtig werken te bewonderen. Sculpturen, tekeningen, collages, schilderijen, zijn gedichten en publicaties zijn er te zien. De nadruk in de expositie ligt op de jaren 1920 – 1935 als hij van zijn houten reliëfs (vrijstaande platte sculpturen) overgaat naar abstracte beelden die hij concrétions (benamingen) noemt.

Ook laat de Arp: The Poetry of Forms de voortdurende wisselwerking tussen beeldende kunst en poëzie in Arps oeuvre zien.

Uit zijn gedichten kwamen soms kunstwerken uit. Aan het begin van de tentoonstelling  kom je de sculptuur  (rechts van de foto) Kop van een gnoom genaamd Kaspar tegen. Het beeld is gemaakt in 1930 en is gebaseerd op een gedicht Kaspar ist Tot uit 1912.

L’ art est un fruit – Kunst is een vrucht

Sinds de allereerste keer dat ik een kunstwerk van Arp zag, heb ik altijd eén gevoel gehad.  Namelijk dat zijn kunstwerken uit  de kern van de aarde komen en kronkelend heet, en  met een enorme knal op de aardbodem of op een canvas zijn neergezet.  Bij zijn sculpturen heb ik dat gevoel nog sterker.  Op de foto zie je Milky Way Tears (1962).

Pas veel later kwam ik erachter dat Arp na de Eerste wereldoorlog een nieuwe orde wilde scheppen en de relatie tussen mens, object en natuur opnieuw wilde vormgeven.

Zijn opvatting over de relatie tussen kunst en natuur was:  “kunst moet niet de natuurlijke wereld nabootsen maar een eigen natuur volgen”. Arp wilde nieuwe, zelfstandige vormen ontwikkelen vanuit een eigen kern die hij concrete kunst noemde.

In zijn optiek ontkiemen en groeien zijn kunstwerken in de menselijke geest, parallel aan de groeiprocessen in de natuur:  L’art est un fruit oftewel Kunst is een fruit.

Ik denk dat Arp blij zou zijn (of is) met de omgeving waarin zijn kunstwerken worden tentoongesteld.

Er is geen betere plek dan de bosrijke omgeving en de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum. Hij schreef namelijk: Ik wil dat mijn werk zijn nederige plaats in de bossen en de bergen vindt, in de natuur.

Wist je dat ik heel lang heb ik gedacht dat Jean Arp een vrouw was!

Ik denk dat ik stiekem diep vanuit mijn binnenste kern dat hoopte. Totdat ik een keer in een kunstmagazine zijn foto zag. Hans bleek ook Jean te zijn!  Je had mijn gezicht moeten zien!  Sinds 1939 is hij zichzelf Jean gaan noemen, letterlijk de Franse vertaling van zijn naam. Hij signeerde zijn werk wel altijd met Arp.

Stabiles – Concrétions – Constellations

Voordat ik een aantal werken van Arp laat zien wil ik je vragen om bovenstaande namen (die Arp aan zijn kunstwerken gaf) achter je te laten. Om eerlijk te zijn raak ik er beetje tureluur  van.  Als fervent museumbezoeker zeg ik kijken is voldoende!

Zullen we gaan kunstkieken?

De sculpturen die mij zijn bijgebleven hebben de naam “Sculptuur om in het bos verloren te raken”.

Bij de gipsversies zijn de kleinere objecten niet aan de basis vastgemaakt, maar liggen ze los om zoek te raken.  Bij de versie in het brons (1953 – 1958 – Tate Gallery) is elk object vastgemaakt met behulp van een staafje.

Het leuk ervan is dat de staafjes bepalen waar de objecten moeten zitten, maar het is nog steeds mogelijk om de objecten weg te halen en te draaien. Zo blijven ze letterlijk veranderlijk als de natuur. Hoe grappig bedacht!

De meeste sculpturen van Arp hebben geen sokkel. Arp heeft bewust gekozen om zijn werken als zelfstandigen in een ruimte te laten zijn. Ook is hij van mening ze geen omlijsting of sokkel nodig hebben.

Jean Arp werkte als het ware met voorbedachte rade met verschillende materialen zoals touw, karton  en papier. Hij gebruikte ze als middel tegen ijdelheid en om spiritueel hoger te komen.

Ook wees hij olieverfschilderijen af omdat hij vond dat ze behoorde tot een arrogante, zelfgenoegzame wereld. Hij wilde alleen maar werken met “nieuwe’ materialen.

Arps gedachtegoed doet mij denken aan Keith Haring. Waar Arp zegt dat kunst ook een deel van de natuur is zegt Haring dat kunst voor iedereen toegankelijk moet zijn. De natuur en een public place zijn twee open ruimtes, het laatste misschien in een stad, maar toch is het kunstwerk buiten in de stadsnatuur.

Het kunstwerk dat je ziet heet De Twee hoofden (1927) en is gemaakt van touw.

Reliëfs noemt Arp zijn laagjes van hout, welke hij beschilderde. Dit waren zijn allereerste kunstwerken.

Op de foto zie je Flower Hammer. Earthly form.  Arp maakte van zijn eerste versies later vaak nog een aangepaste versie. In plaatst de eerste versie te veranderen bracht hij in een tweede versie verschillen aan.

De laatste keer dat ik Wolkenbloemen (1932) zag, stond ze op de vloer tegen een wand in de tentoonstelling Van Rodin tot Bourgeois in het Gemeentemuseum.

De Torso, welke geschonken is aan het Gemeentemuseum, door de echtgenote van Arp, is ook in deze tentoonstelling te zien.

De ster is een terugkerend motief in Arps oeuvre.

Arp ziet de ster  of sterren als directe bron van creativiteit. Op zijn graf is om die reden een afgietsel van zijn sculptuur Ětoile gezet.

Wat vond ik van de tentoonstelling?

Zoals ik al hierboven al aangaf: de tentoonstelling wordt gehouden op de juiste plek. Ik vond het mooi om te zien hoe gevarieerd het werk van Jean Arp is. Na het zien van deze tentoonstelling zie ik Jean Arp als alles-in-eén kunstenaar.  Zijn werken zijn tijdloos net zoals Moeder Natuur.

De samenwerking met Van Doesburg komt aan de orde in een aparte tentoonstellingsruimte. Ik heb bewust gekozen om mij tot de kunstwerken van Arp te richten.

Opvallend is dat alle kunstwerken achter glas en grendel  zitten. Wat ik begrijp, want de ik-wil-je-aanraken neiging heb ik vaak gehad.

De tentoonstelling Arp: The Poetry of Forms is te zien tot en met 17 september aanstaande in het Kröller-Müller Museum.

Daarna reist de tentoonstelling door naar het Turner Contemporary in Margate (UK) waar het te zien is van 12 oktober tot en met 14 januari 2018.

Heb jij de tentoonstelling al gezien? Wat vond je ervan?

Liefs,

Sandra