Tentoonstelling: Pastels: Het pastelportret in Nederland
Te zien: van 8 maart tot 4 juni 2018 in Museum van Loon.
Voor het eerst sinds 1948 wordt in Nederland een overzicht gegeven van het werk van de belangrijkste pastelportrettisten in Nederland in de 18e en 19e eeuw.
Werken van onder meer Liotard, Perronneau en Schwartze, afkomstig uit particuliere collecties en musea, worden gepresenteerd in de kamers van het huis. Museum van Loon hoopt met deze tentoonstelling (meer) bekendheid te kunnen geven aan de buitenlandse en Nederlandse pastellisten.
Het pastelportret kwam in Nederland tot bloei in de achttiende eeuw dankzij een stroom aan buitenlandse portrettisten zoals Jean Étienne Liotard.
Ze hadden een Nederlandse clientèle bestaande uit bankiers, politici, de adel en het Koninklijk Huis. De naam Liotard heb je vorig jaar vast en zeker voorbij zien komen Het Rijksmuseum kocht vorig jaar het olieverfschilderij ‘Hollands Meisje aan het Ontbijt‘ en is te zien in de eregalerij van het museum.
Foto: Maria Darcy, gravin van Holderness (1745 -Liotard)
Rond het midden van de 19e eeuw werd de vraag naar pastellisten minder. Twee Duitse kunstenaars uit de familie Siebert (voor het gemak Siebert I en II) bleven actief.
Foto: Constantijn Asseurus Sprenger (1855 – Heinrich Siebert I – particuliere collectie)
In het begin van de negentiende eeuw was Charles Howard Hodges (1764 – 1837) de belangrijkste kunstenaar die in de pastel techniek werkte.
Aan het einde van de eeuw bloeide het pastel nog voor de laatste keer met de kunstenaar Thérèse Schwartze van Hollandse bodem. De vraag naar ‘pastels’ werd zo groot dat Schwartze besloot om haar prijzen te laten verhogen. Tijdens haar hele carrière bleven de prijzen stijgen.
In de tentoonstelling zijn vier kleine portretten te zien gemaakt door de Duitse pastellist Johannes Aspach. Ze zijn niet de mooiste maar hebben een bijzonder verhaal.
De getoonde pastels van Aspach kun je niet missen, ze zijn zijn ongeveer vijftien centimeter! Aspach was als kunstenaar erg commercieel ingesteld. Zo liet hij berichten plaatsten in lokale kranten om zijn komst aan te kondigen. Dit met de hoop opdrachten te krijgen. Hij kreeg zelden opdrachten van de elite. Was dat wel het geval, dan maakte hij zijn pastels nog uitvoeriger (lees: mooier).
Een ander bijzondere werk is van Rienk Jelgerhuis. en mijn favoriet van de tentoonstelling!
Naar het portret van Phillip Pelgrim Everts (1791) heb ik ongeveer tien minuten naar staan kijken. Voor mij is het de enige portret in de tentoonstelling die ‘uit de expositie‘ springt. Het is de enige pastel die,namelijk niet zo verfijnd als de anderen, wat grover en rauwer oogt. Jelgerhuis was een reizend portrettist en heeft onder andere in Amsterdam gewoond. Hij maakte pastelportretten van mensen uit de lagere sociale klasse en notabelen uit kleinere plaatsen.
Waarom moet je de tentoonstelling Pastels; het pastelportret in Nederland gezien hebben?
In Nederland was de laatste pastelexpositie was in 1934. Pastelschilderijen zijn uitermate fragiel en worden vaak niet (meer) in bruikleen gegeven. Alle schilderijen in de tentoonstelling zijn liggend vervoerd. De meeste schilderijen komen uit een privécollectie en zullen niet snel meer worden getoond aan de buitenwereld.
Tijdens het kijken naar alle pastels kwam de vraag ‘hoe wordt een pastelschilderij gerestaureerd?’ naar boven borrelen. Kan dit wel vroeg ik mij af?
Ik heb navraag gedaan bij Fleur Siedenburg, assistent curator van de tentoonstelling. Zij gaf aan wat ik reeds vermoedde. Een pastelschilderij kan helaas niet gerestaureerd worden.
Op het tentoonstellingsaffiche staat Koningin Wilhelmina (1888) afgebeeld door Thérèse Schwartze.
Het is de derde keer dat ik het schilderij heb gezien. De afgelopen twee keer waren in Museum Jan Cunen in de tentoonstelling Powervrouwen.
De pastelportretten zijn meesterwerken.
Na het zien van de tentoonstelling kon ik (en nog steeds niet) geloven dat ‘ze allen’ van pastelkrijt zijn gemaakt.
Ben jij al naar de tentoonstelling Pastels: het pastelportret in Nederland geweest? Zo ja, wat was jouw museumbeleving?
Voor meer informatie kijk op: Museum Van Loon.nl
Fijne avond,
Liefs,
Sandra
NB: Zowel de tekst als de foto’s zijn eigendom van Kunstkieken.nl en met toestemming van Museum van Loon gepubliceerd. De afbeeldingen van deze blog mogen niet worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze
Hoi Sandra, wat een leuk stuk heb je geschreven! Erg interessant en informatief.
Bedankt!!
Barbara.
Het is jaren geleden dat ik naar Van Loon ben geweest. Dank voor de tip Sandra!
Goede reden om weer eens naar Van Loon te gaan.