Volgende week opent de Kunsthal Rotterdam de tentoonstelling ‘Paul Delvaux. Meester van de droom’ ter ere van haar 25-jarig jubileum.
De expositie is een hommage aan een van de bekendste kunstenaars uit de Belgische kunstgeschiedenis.
Negentig werken waaronder schilderijen, tekeningen en aquarellen zijn er te zien. Een deel daarvan komt uit de privécollectie van Pierre en Nicole Ghĕne-Rham. De collectie is ondergebracht bij Museum van Elsene in Brussel.
Waar denk jij aan als je de naam Paul Delvaux ‘voorbij ziet “dromen“?
Als ik zijn naam hoor dan denk ik altijd aan vage, mysterieuze dromerige voorstellingen, aan skeletten en naakte vrouwen. Ik zou niet denken aan treinen en reizen en aan eenzaamheid. De laatste twee blijken ook een belangrijk thema te zijn in zijn werk.
Paul Delvaux, De droom (1935), olieverf op doek © Fondation Paul Delvaux, Sint-Idesbald/Belgium, c/o Pictoright Amsterdam 2017
Bij binnenkomst zul je het werk dat voor het tentoonstellingsaffiche gebruikt is vrijwel direct herkennen.
Het schilderij De Droom (1935) komt uit de collectie van het Museum van Elsene.
What you see is what you get lijkt het schilderij te zeggen.
We zien een vrouw dat slaapt. Haar lichaam oogt zwaar van de ontspannenheid. Boven haar zweeft een dame. Is het haar geest? Of is het een geest? Ik weet het antwoord niet. Niemand niet. Na al die jaren is het nog steeds een mysterie.
In mijn ogen is dit een meesterwerk! Ik vind het prachtig. Wat meteen opvalt zijn de verschillen tussen de twee vrouwen. De kleur van hun huid en haar is anders.
Iets verderop hangen twee schilderijen naast elkaar ‘Brand deel I en deel II” uit 1935.
Ooit waren ze eén schilderij. Waarschijnlijk was Delvaux niet tevreden over het resultaat en besloot hij om het doek doormidden te snijden.
In zijn carrière heeft hij verschillende schilderijen vernietigd of overgeschilderd. Het schilderij rechts werd verkocht en het schilderij links werd opgerold en bewaard. De vouwen en beschadigen zijn zichtbaar. Speciaal voor de tentoonstelling zijn ze voor even verenigd.
© Fondation Paul Delvaux, Sint-Idesbald/Belgium, c/o Pictoright Amsterdam 2017
Treinen en reizen en eenzaamheid zijn ook twee belangrijke thema’s in het oeuvre van Delvaux.
In de jaren twintig is Delvaux regelmatig te vinden op het Luxemburgstation in Brussel. Zijn doel is om de roerigheid op en om een station weer te geven. Het daarbij gaat niet om een herkenbare voorstelling maar om het oproepen van een duistere sfeer.
‘De spoormannen’ dateert uit 1922. Het schilderij (onderste).
‘Het viaduct’ dateert uit 1963 en is al een stuk surrealistischer te noemen. De reflectie van een andere wereld in de spiegel doen mij denken aan René Magritte.
Het thema eenzaamheid neemt halverwege de jaren 1930 de overhand op doeken van Delvaux ´s.
De vrouwen die de kunstenaar afbeeld tonen vaak geen emotie. Op de foto zie het het werk Dialoog (1947). Ik vind het verbazingwekkend dat deze vrouwen uitdrukkingsloos zijn.
In zijn zoektocht naar een eigen stijl heeft Delvaux ‘in den beginne’ stijlen van andere kunstenaars overgenomen zoals Magritte en Amedeo Modigliani.
Voor wie Modigliani niet kent. Modigliani is de man van de ovale gezichten, lange halzen en een poederige huidskleur. De invloed van deze kunstenaar is goed te zien in het schilderij “Stel met kinderen in het bos” (1928 – 1929). Het schilderij ‘Het Raam’ (1936) heeft veel weg van Magritte vind je ook niet?
Foto: WikiArt.org
De skeletten van Delvaux.
Op de basisschool raakt Delvaux gefascineerd door twee skeletten in het biologielokaal. Hij kijkt er vol verwondering als met afschuw naar. Vanaf 1934 laat hij de geraamtes in zijn werk terugkomen als figuren die bezig zijn met dagelijkse bezigheden.
In de periode van 1940 tot en met 1944 weigert Delvaux te exposeren en houdt hij zich bezig met het tekenen van skeletten.
Zijn inspiratiebron zijn de skeletten uit het Museum voor Natuurwetenschappen in Brussel. Daar tekent hij er honderden en het liefst zoveel mogelijk natuurgetrouw. Na de oorlog worden de skeletten hoofdpersonen in religieuze voorstellingen zoals te zien is in Crucifixion (1955).
Wat vond ik van de tentoonstelling?
De tentoonstelling vind ik fantastisch omdat het juist de niet-bekende- werken van Delvaux toont.
Als museumbezoeker daal je in de wereld van Paul Delvaux. Je duikt in de thema’s vrouwelijk lichaam, dromen, het mysterie, reizen en treinen, en eenzaamheid.
Ik schreef eerder eens dat Paul Delvaux altijd aangaf dat zijn werk niet tot een bepaalde kunststroming behoort en dat hij alleen mysterieuze beelden wilde creëren. Na het zien van deze tentoonstelling begrijp ik Delvaux’s woorden.
Vandaag heb ik, voor het eerst, Delvaux’s uiteenlopende stijlen gezien en ontdekt. Ik geloof nu ook dat zijn werk tot verschillende stromingen kan worden toegerekend.
Ik stond dan ook erg versteld dat De haven van Brussel (1922) en het Model ((1920-1921) werken (zie hierboven) van de Delvaux zijn. Om eerlijk te zijn kan ik het nog steeds niet geloven.
Na het zien van de tentoonstelling is mij opgevallen dat aantal voorstellingen steeds weer terugkomen. Paul Delvaux droomt steeds dezelfde droom maar dan steeds weer anders. Paul Delvaux blijkt niet alleen surrealist. Hij is inderdaad de meester van de droom. De meester die verschillende kunststromingen tot eén mysterieuze voorstelling laat komen!
De film Le Monde de Paul Delvaux, letterlijk vertaald de Wereld van Paul Delvaux gemaakt door cineast Henri Stock is een mustsee!
Het werk van de kunstenaar staat centraal. Door middel van trage beelden kun je de figuren en de architectuur in zwart-wit tot je opnemen. De muziek die in de film te horen is verstrekt het beeld. Daarbij wordt commentaar gegeven. Subliem!
De tentoonstelling Paul Delvaux. Meester van de droom is te zien tot en met 25 februari 2018. Voor meer informatie kijk op: Kunsthal Rotterdam.
Fijne avond,
Liefs,
Sandra
NB: Zowel de tekst als foto’s zijn eigendom van kunstkieken.nl en met toestemming van het Kunsthal Rotterdam gefotografeerd. De afbeeldingen van deze blog mogen niet worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze.
