Judith vs Edith & Klimt vs Schiele

Ben je morgen de buurt van Den Haag ga dan even langs het Gemeentemuseum?

De reden is dat je naar de tentoonstelling Klimt- Schiele  kunt. Eigenlijk is dat deels waar. Het motief, de echte aanleiding is dat het schilderij Judith I ongetwijfeld nooit meer terugkomt naar Nederland. Zij zal misschien Oostenrijk nooit meer verlaten.

Beeld je nu in dat ik de volgende zin naar je roep: “Judith is hier nu in Nederland met toestemming van het Bundesdenkmalamt, de Oostenrijkse Monumentenzorg!”

.Dat klonk wel pakkend of niet? Ga je er heen? Want in het echt zijn de schilderijen veel mooier dan op mijn kiekje hierboven.

Het Gemeentemuseum mocht het doek lenen van de Osterreichische Galerie Belverdere in Wenen omdat het museum hun Edith had uitgeleend.

Wie is Edith hoor ik je bijna denken?

Zij is ook een schilderij en het werk van Egon Schiele. Het is de enige schilderij van Schiele in ons land. In 1927 organiseerde het Gemeentemuseum een tentoonstelling over hedendaagse Oostenrijkse kunst. Daar hingen de beiden damens ook al bij elkaar.

Mevrouw  Leembruggen – Von Lieben , echtgenote van een Oostenrijkse ambassadeur, kocht Edith en schonk het in hetzelfde jaar aan het museum. Het schilderij wordt ook bijna niet getoond in het museum zelf omdat het doek erg kwetsbaar is. Bij hoge uitzondering wordt Edith uitgeleend.

Wat hebben Gustav Klimt en Egon Schiele met elkaar gemeen?

Beiden zijn twee Oostenrijkse kunstenaars uit de periode rond 1900. Beiden zijn geïnteresseerd in erotiek. Beiden hebben hun opleiding aan een kunstacademie niet afgemaakt.

In 1907 ontmoetten ze elkaar voor het eerst en worden als het ware meester en leerling. Schiele bewonderde zijn meester zo erg dat hij zelfs Klimts Weense accent imiteert en zichzelf in de kunstwereld “ de zilveren Klimt” noemt.

De tentoonstelling is een klein maar aan de andere kant groots opgezet.

Zowel Judith en Edith hebben een eigen zaal met hun eigen uitstraling.  Edith met pastelkleuren en gordijnen en Judith zwart met  goud en omringd door parfumflesjes.

De kamer van Edith straalt kuisheid, vriendelijkheid, beschaafdheid en verlegenheid uit. Terwijl de kamer van Judith licht erotisch maar ook ergens dreigend is.

Wat is het verhaal van Edith en Judith?

Edith Harms is de vrouw van de kunstenaar. Ze trouwt met hem in 1915 en hij schildert haar in haar trouwjurk.

Ik vind dat hij Edith heeft afgebeeld alsof “erbij staat” en  zich elf geen houding weet te geven. Is er in haar ogen droefheid te zien? Of staat ze er gewoon schaapachtigheid bij? Ik vind het schilderij meer op een tekening lijken.  Maar het is en blijft is het een prachtig schilderij. Het formaat van het schilderij is best groot 180.2 x 110.1 cm.

Daarentegen is Judith I een kleintje met haar 84.4 x 42 cm.  Judith lijkt net echt.

Als je er vluchtig naar zou kijken lijkt het werk op een foto. Maar Judith is toch echt gemaakt van olieverf en bladgoud op doek.

Het verhaal dat hier wordt afbeeld is uit het boek van Judith. Het leger van koning Nebuskadnessar , geleid door generaal Holofernes, wil de  Joodse stad Betulia veroveren.

Judith is een weduwe die op het moment van overgave besluit dat ze haar volk wilt redden. Ze maakt zich op en doet haar mooiste sieraden aan. Samen met haar bediende gaat ze naar het legerkamp van Holofernes. Judith verleidt hem en voert hem dronken. Als Holofernes in slaapt valt hakt ze in twee slagen zijn  hoofd eraf. De stad is gered.

 Ik ken ook een andere afbeelding met dit verhaal.

Namelijk het schilderij Judith Onthoofd Holofernes van Carvaggio. De verbeelding van Klimt is anders dan dat van de Italiaanse kunstenaar. Hier zie Judith met een ontbloot bovenlijf en in haar hand het hoofd  van Holofernes, welke grotendeels is verborgen door de lijst.  Er is nergens een zwaard te bekennen of een omgeving waar het tafereel zich afspeelt.

Als je het verhaal kent en dan naar Judith kijkt valt het dan niet op dat ze eigenlijk juist niet erotisch kijkt.

Ik vind dat ze in een soort van soort van trance is met haar dichtgeknepen ogen. Ze heeft het zwaar gehad met het veroveren van Holofernes en kennelijk is ze opgelucht dat haar volk is gered. Ook dit is een prachtig schilderij.

Klimt en Schiele. Beiden zijn in 1915 gestorven aan de Spaanse Griep. Beiden stimuleerden het feminisme in hun land en maakten beiden niet meer mee dat er in 1918 stemrecht voor vrouwen in hun land kwam.

De schilderijen van hun vrouwen Edith en Judith I zijn beiden te zien tot en met 19 juni 2016 in het Gemeentemuseum in Den Haag. Vergeet niet te “ruiken” in de tentoonstelling!

Daarna scheiden beiden hun wegen. Misschien wel voor altijd.

Vaarwel Judith en Edith!

Voor meer informatie Gemeentemuseum Den Haag!

Liefs,

Sandra