Schepsels

Afgelopen donderdag ben ik naar de perspreview van de tentoonstelling Jheronimus Bosch -Visioenen van een genie geweest.

De kaartverkoop is sinds 1 december 2015 gestart en er zijn inmiddels 100.000 entreebewijzen verkocht. Ongelofelijk!

Het idee voor deze expositie ontstond in 2001 door de Bosse burgemeester Ton Rombouts na het zien van de Bosch-tentoonstelling in Rotterdam. Hij opperde dat het geweldig zou zijn als Jheronimus Bosch geëerd zou worden met een grote overzichtstentoonstelling ter ere van zijn 500^ste sterfjaar.

Het is niet makkelijk geweest om deze tentoonstelling te maken.

In Den Bosch was en is er nog steeds geen enkel werk van Bosch  te vinden. In 2007 werdt het Bosch research and Conservation Project gevormd; gericht op de bestudering en waar nodig restauratie van de door Jheronimus Bosch nagelaten schilderijen. Wereldwijd kreeg het onderzoeksteam veel aandacht en werden zij op de voet gevolgd.

Op grond van zes jaar intensief onderzoek werden er 24 schilderijen en 20 tekeningen als “zuivere” werken van Bosch aangemerkt.

Vanaf 2008 bezocht Charles de Mooij (directeur NHM) musea in de Verenigde Staten en Europa om hun medewerking te vragen. Het resultaat mag er wezen; liefst 17 schilderijen en 19 tekeningen zijn er in de tentoonstelling te zien.

Jheronimus Bosch is bekend als de den duvelmakere.

In zijn schilderijen huizen duivelse figuren, (beroemde) monsters, engelen en heiligen. De thema’s die hij schilderde gaan over verleiding, zonde en rekenschap.

Ga je mee Jheronimus Bosch kunstkieken?

Op het schilderij Het narrenschip (Het Louvre – Parijs) is het een feestelijke boel.

De non en de monnik gaan straks koekhappen en het schip wordt bestuurd door iemand met een pollepel. Er hangt iemand brakend overboord. Dat ziet er straks niet goed uit.

Bosch beeldt hier verkwisting van eten en drinken (zonde)uit.

Het paneel was in oorspronkelijk groter en is vermoedelijk in de vroege 19^e eeuw doorgezaagd. Beiden helften kwamen in verschillende collecties terecht. Het is duidelijk te zien dat het onderste gedeelte bij het bovenste gedeelte hoort. Na jaren zijn ze weer eventjes herenigd.

Bosch heeft hier Jezus als jongetje afgebeeld met een looprekje en een windmolentje in zijn hand. Hier leert hij lopen.

Aan de achterkant van het paneel staat de kruisdragende Jezus afgebeeld.  Bosch beeld hier het lot uit.

Christuskind. De kruisdraging van Christus is een schildering van een linkerluik van een triptiek, waarvan de rest verdwenen is. Oorspronkelijk is hij te zien in Wenen in het Kunsthistorisches Museum.

Wat is er nu zo bijzonder aan dit schilderij Ecce Homo. Op het eerste gezicht zou je denken helemaal niets.

Een paar details maken dit schilderij buitengewoon. Sommige personages zeggen iets. Zie je de tekst op het schilderij? Je zou het een voorloper van het stripverhaal kunnen noemen. Ook de bebloede voeten van Jezus zijn realistisch gedaan.

Afbeelding: Wikipedia

In de tentoonstelling zijn ook er tekeningen te zien.

In de zaal wordt ook een film getoond waarin goed te zien is hoe de schetsen er uiteindelijk op het doek uit komen.

De Marskramer, voorheen De landloper heb ik eerder in Rotterdam in de tentoonstelling De ontdekking van het dagelijks leven –  van Bosch tot Bruegel gezien.

Dit schilderij roept allerlei vragen op.

• Waar komt deze man ineens vandaan? Rent hij weg? Of is het een voorbijganger. Wat is er gaande met de man en de vrouw bij de deuropening? Waarom heeft hij twee verschillende schoenen aan? Waarom heeft hij een hoed in zijn hand terwijl hij een doek om zijn hoofd heeft? Wat doet die plassende man daar?

Het blijft een raadsel. Kijkt de man over zijn schouder terug naar zijn zondige leven die hij heeft geleefd? Op de buitenzijde van het schilderij De Hooiwagen staat deze reiziger ook afgebeeld.

Hiëronymus in gebed heb ik niet kunnen bezichtigen toen ik in Gent was. Hij was al verwijderd voor restauratie en al in Nederland voor de tentoonstelling.

Echt tof dat ik het schilderij gewoon in Nederland heb gezien! Als naamheilige van Jheronimus Bosch moet dit schilderij een bijzondere betekenis hebben gehad voor de kunstenaar.

Op dit paneel zie je de heilige Hiëronymus die zich heeft teruggetrokken en een ascetisch leven leeft. Hij is afgebeeld met zijn rode kardinaalshoed en gewaad, een boek, de leeuw (in de gedaante van een poes).

Als laatste wil ik dit schilderij Sint Wilgefortistriptiek (Venetie) laten zien. Ook wel bekend als de Drieluik van de gekruisigde martelares van Bosch.

Er hangt een vrouw aan het kruis. Het verhaal is dat Wilgefortis (dochter van een niet gelovige koning) moest trouwen met een heidense prins. Om onder dit huwelijk uit te komen bad ze tot God om haar te redden. Haar gebed werd gehoord en kort daarna kreeg ze een baard waardoor ze onaantrekkelijk werd.  Haar vader liet haar kruisigen zoals Jezus ook werd gekruisigd. Waarschijnlijk het haar vader die flauw valt. Aan de kleding is te zien dat hij van stand was.

Jheronumus Antononissoen van Aken (zijn echte naam) is de man van de gedrochten.

Zijn geboortedag is tot de dag van vandaag nog steeds een raadsel. De man waarvan zijn schilderijen overal ter wereld zijn verspreid en geen enkel in zijn geboortestad te vinden is. De man met een ongelofelijke fantasie. Ik snap nu wel dat hij zo weinig schilderijen heeft gemaakt. Wat een werk moet dat zijn geweest om al die figuren te schetsen en te schilderen!

Wat vond ik van de tentoonstelling?

Ik ben er verzot op!  Alle schilderijen zijn prachtig om naar te kijken en er is steeds iets te ontdekken. Een tip: als het erg druk is in de tentoonstelling loop dan door naar het einde en loop dan terug (heb ik ook gedaan!) zo kun je genieten en rustig kieken.Ook voor kinderen zal dit een heerlijke tentoonstelling zijn met allerlei wezens en schepsels.

Jheronimus Bosch -Visioenen van een genie is te zien tot 8 mei aanstaande.

Voor meer informatie en interessante weetjes over Jheronimus  Bosch kiek hier!

Fijne zondag.

Liefs,

Sandra