In het Mauritshuis kun je aan tafel….en je hebt de tijd om te genieten.
De nieuwe tentoonstelling Slow Food: Stillevens uit de Gouden Eeuw is de eerste tentoonstelling die aandacht geeft aan de ontwikkeling van Hollandse en Vlaamse maaltijdstillevens. Rond 1600 ontstond er als het ware een trend van stillevens zonder afgebeelde figuren. Gedekte tafels met etenswaren en glimmend chic eet- en drinkgerei namen hun plaatst in.
Slow Food laat 22 schilderijen zien uit de beginperiode (1600 – 1640) van dit genre zien.
Na het zien van de tentoonstelling krijg je vanzelf trek in wijn en kaas.Tijdens het kijken word je spontaan verliefd op Clara Peeters. De eerste vrouwelijke schilder van stillevens in Nederland!
Het verrukkelijke aan deze tentoonstelling is dat zij een “aanleiding” heeft.
De aanzet om deze expositie te maken is het schilderij Stilleven met kazen, amandelen en krakelingen van Clara Peeters (ca. 1615) die het Mauritshuis in 2012 aangeschaft heeft.
Er is zoveel te zien op dit schilderij. Het bord met boterkrullen, de weerspiegeling in het glas, ik vermoed dat het broodje waarschijnlijk uit een deelbrood komt, de amandelen en de fraai gedecoreerde mes.
Op de heft van het mes heeft Peeters haar naam voluit geschilderd en in tinnen deksel is de weerspiegeling van een vrouwengezicht met een wit kapje te zien.
Mijn eerste reactie bij het zien van een mini-zelfportret op een gebruiksvoorwerp is “hoe bijzonder is dit!”.
4 gekookte garnalen, 1 zilveren bruidsmes, 1 anjer, 1 takje bessen, kersen,1 vlieg, ½ walnoot, 3 hazelnoten, 1 sprinkhaan en gouden en zilveren munten.
Bovenstaande is te zien op het schilderij Stilleven met vruchten en bloemen (1612 – 1613). Kun jij ze allemaal vinden? Ook hier signeerde Clara Peeters haar stilleven op de zijkant van het mes.
Dit schilderij Stilleven met bloemen en lekkernijen (1611) heeft mijn bewondering voor Clara Peeters doen vergroten.
Ik zal je vertellen waarom.Het boeket wat je op dit stilleven ziet zijn bloemen die in werkelijkheid niet tegelijkertijd bloeien. Peeters zette ze bij elkaar in een vaas. Daarnaast heeft zichzelf meerdere keren geportretteerd op de wijnkan. Zelfs omgekeerd!
Van het kijken werd ik niet alleen blij maar kreeg ik ook nog eens ontzettende dorst. Het glas met de rode wijn deed denken aan een zomerse ijskoude frambozenlimonade.
De twee schilderijen Stilleven met vruchten, brood en kaas (1613 – Floris van Dijck) en Stilleven met kazen en fruit (1612 – Nicolaes Gillis) lijken hebben veel gemeen.
Beide heren worden gezien als grondleggers van het maaltijdstilleven in de Noordelijke Nederlanden (Haarlem).
De tafel is rijkelijk gedekt op beide schilderijen. Er zijn behoorlijk veel details te zien.
Maar op eén schilderij klopt een belangrijk detail niet. Op het schilderij van Gillis staan alle scherpe vouwen op het tafelkleed omhoog! Hij heeft dit vast over het hoofd gezien.
Een pauwenpastei stond volgens de Dordste arts Van Beverwijck onaangeroerd op tafel.
Dit schreef hij in zijn boek Schat der Gesondheyt. Ik kan het mij wel voorstellen, dat de pastei, onaangeroerd bleef. Zoals je ziet werd alleen de kop en de hals van de pauw gebruikt voor de decoratie door het bovenop de pastei te zetten. Het idee dat de vleugels van de pauw werden uitgevouwen en werd door middel van stokjes in de pastei gestoken zint mij niet. Brr!
Voordat ik het vergeet het schilderij heet (hoe kan het ook anders) Stilleven met Pauwenpastei (1627)en is geschilderd door Pieter Claesz.
Aan alle schilderijen in de tentoonstelling is goed te zien dat er in de Gouden Eeuw welvaart heerste.
Alle tafels liggen vol met etenswaren als vis, oesters, garnalen, kaas, vleeswaren, brood, olijven, noten en glimmende eet- en drinkgerei. Tinnen schotels, Tazza’s (ovale zilveren drinkschalen), Chinees porselein, bokalen en tafelkleden. In de tentoonstelling zijn er aparte vitrines waar je deze kunt bekijken.
Op sommige schilderijen kwam ik dit doosje tegen met een mooie naam; een foudraal.
Tot aan de 17e eeuw was het de normaalste zaak dat je eigen zilveren of gouden bestek meenam op een diner. Het liefst in een op maat gemaakt doosje!
Zoals ik hierboven al aangaf kun je in de tentoonstelling 22 schilderijen bekijken.
Het lijkt weinig maar zonder dat je het door hebt ben je na een uur kijken pas bij je 11de schilderij.
Als je de tentoonstelling gaat bezoeken wil ik je alvast heel veel kijkplezier wensen. Geniet van de reflecties van het licht op voorwerpen, van het voedel, de vruchten en de noten! Ik heb in deze review Clara Peeters in het zonnetje gezet, maar de andere maaltijdstillevens-kunstenaars doen zeker niet onder.
De tentoonstelling Slow Food: Stillevens uit de Gouden Eeuw is te zien tot en met 25 juni 2017.
Ben jij al naar de tentoonstelling geweest? Wat vond je ervan?
Voor meer informatie: Het Mauritshuis.
Eet smakelijk…. eh, ik bedoel fijne avond!
Liefs,
Sandra
NB: Zowel de tekst als foto’s zijn eigendom van kunstkieken.nl en met toestemming van het Mauritshuis gefotografeerd. De afbeeldingen van deze blog mogen niet worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze.
