De schepping van de wetenschap

De tentoonstelling “De schepping van de wetenschap’ in Museum Catharijne Convent in Utrecht laat zien dat religie en wetenschap altijd al op één lijn hebben gestaan.

Door het observeren en bestuderen (dit zijn ook de vier thema’s in de expositie) van het heelal, het menselijk lichaam, van moeder natuur en de aarde kreeg (en nog steeds krijgt) de mens nieuwe inzichten over het leven.  

Na het zien van de tentoonstelling had ik ‘watten’ in mijn hoofd. De expositie is overweldigend aan informatie. In feite zou ik de tentoonstelling vier keer moeten zien om alles te lezen en te bekijken.

Elk thema wil aan de hand van instrumenten, boeken, oude en hedendaagse kunst een verhaal vertellen. Ik moest dan ook bewust een keuze maken wat ik met aandacht wilde bekijken en wat ik vluchtig wilde bekijken. Ik kreeg wél meteen het idee hoe de wetenschappelijke revolutie in de zestiende eeuw er ongeveer uit heeft gezien.  

Eigenlijk wil ik je alle foto’s, schilderijen, fossielen, prenten, tekeningen uit boeken en alle instrumenten laten zien uit de tentoonstelling ‘De shepping van de wetenschap’.

Ik vond het lastig om te kiezen. Ik deel een ‘summiere blik’ op de tentoonstelling. Ga je mee KunstKijken?

‘Ik presenteer u Edele alhier den almaghtigen vinger gods, in de anatomie van de luijs‘ schreef onderzoeker Jan Swammerdam (1637 – 1680) aan een vriend over de anatomie van een luis.

De tekening van de anatomie van de luis staat afgebeeld in het boek Bybel de Natuure. Of Historie der Insecten van Jan Swammerdam. Het bevindt zich in de collectie van het Allard Pierson in Amsterdam. Swammerdam was een van de weinige personen die insecten bestudeerde door een microscoop. In die tijd was een microscoop zeldzaam.

Maria Sibyllla (1647 – 1717) was kunstenaar en onderzoeker. Ze was met name geïnteresseerd in de metamorfose van insecten. Zo wist ze als een van de eersten (na onderzoek) dat een rups na verpopping, nog leefde en tot een vlinder werd gevormd.  

Rond de 16^e eeuw geloofde men dat een rups stierf en dat de vlinder tot leven kwam. In 1699 reisde Sibylla naar Suriname, waar ze lokale dieren en planten bestudeerde, onderzocht en gedetailleerd natekende.  Haar beschrijvingen publiceerde ze in het boek “Metamorphosis Insectorum Surinamensium (1705).

In haar boek vermeldt ze dat ze haar kennis en hulp kreeg van slaven en van de lokale mensen.  Zij waren degene die het ‘materiaal’ verzamelende. Wie deze mensen waren is onbekend. Sibylla heeft ze niet bij hun naam genoemd.

Kunstenaar Patricia Kaersenhout (1966) geeft de mensen die Sibylla hebben geholpen met haar boek een fysieke verschijning.

Op dit tapijt Of Palimpsests & Erasure (2022) geeft ze hen een gezicht en plaatst ze bewust naast een afbeelding uit het boek. Een palimpsest is een stuk perkament waarvan de beschreven laag is uitgewist om deze opnieuw te gebruiken. Heel soms wordt het gewiste laag weer zichtbaar.

Een Christelijke deugd is het zorgen van de zieken. Uit de prenten van Hendrick Goltzius(1587) uit de collectie van het Rijksmuseum, blijkt dat ‘de zieken’ zich ondankbaar kunnen gedragen tegen hun arts.

Op de eerste afbeelding staat “Als de zieke in doodsgevaar is, dan word ik (de arts) als een God of zijn gelijke ontvangen. Wordt de patiënt beter, dan ben ik een engel. Is de zieke beter dan wordt de arts gezien als een normaal mens. Als een arts uiteindelijk de rekening geeft, dan wordt hij gezien als de duivel.  Op de laatste prent wordt geadviseerd om als arts geld te vragen als de patiënt nog leeft.

In de achttiende eeuw kon men de baan van de planeten om de zon bestuderen aan de hand van ‘planetaria’.

Door aan het hendeltje te draaien draaide de aardbol om de zon. Ik vond het een prachtig voorwerp.

Met deze installatie Ervaar het planetarium (2024) hoopt het design duo Trapped in Suburbia bezoekers te inspireren om het planetarium in Franeker te bezoeken.

Als je op de juiste plek (het is even zoeken) staat, dan dan zie je het model van het heelal zoals Eise Eisinga dat tussen 1774 en 1781 maakte in zijn woonkamer. Ben jij er wel eens geweest? Ik wel, het was een fantastische ervaring! Ik schreef er, in 2016, een blogpost over: Planetarium Eise Eisinga in Franeker.

Net zoals de tentoonstelling eindig ik mijn blogpost met het filmpje ‘Time only exists so that not everything happens in once’ (2014) van het kunstenaarscollectief Troika.

Het oorspronkelijke filmpje duurt 3.30 minuten.Ik heb het ingekort. Ik heb er bewust geen muziekje toegevoegd. Kijk je mee?: 60 sec KunstKijken: Time only exists so that not everything happens in once’ (2014)

We zien een druppel water vallen op een druppel inkt.  De cirkel wordt steeds groter en de inkt vermengt zicht met het water, waardoor er kleuren ontstaan. De video-installatie is een verwijzing naar de oerknal.

Deze week is de laatste week van de tentoonstelling ‘De schepping van de wetenschap’. Ga jij er nog heen of heb je de tentoonstelling al gezien?

Liefs, Sandra