Frans Hals in het Rijksmuseum

Een maand lang heb ik getwijfeld om een bezoek te brengen aan de tentoonstelling Frans Hals in het Rijksmuseum. Normaliter zou ik vooraf een kaartje reserveren maar (er komt straks nog een maar) de twijfel kwam steeds de hoek om.

Ik vind het namelijk niet zo ‘gezellig’ om groepsportretten van regenten (en regentessen), enorme grote schuttersstukken en solo mannenportretten met de welbekende hand in de zij te bekijken. Maar kon ik (en zeker als kunstblogger) het niet laten om niet naar de expositie te gaan.

In de tentoonstelling Frans Hals zijn 48 schilderijen van Frans Hals te zien. Van de 48 schilderijen wilde ik er twee absoluut in het echt zien: Jonge vrouw met een uitstaling van groente en fruit (1630) uit een privécollectie en Het Huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van der Laen (1622) uit de vaste collectie van het Rijksmuseum.

Jonge vrouw met een uitstaling van groente en fruit (1630) is geschilderd door Frans Hals en door Claes van Heussen (1598 – 1633).  De vrouw is geschilderd door Frans Hals en de rest van het doek door van Heussen.

We zien hier een vrouw die fruit pakt om deze te wegen. Op de hoek van de tafel zie je de gewichtjes liggen. De snelle penseelstreken van Hals zijn goed te zien in haar uitgestoken hand. Ik vraag mij af of hij ook de uien in mand, rechtsboven in de hoek, ook heeft geschilderd.  De uiterst gedetailleerd geschilderde druiven en pruimen met een zacht waasje zijn geschilderd door Van Heuussen. Heb je het donslaagje op de kweeperen en de glans op de appels gezien? De watermeloen komt waarschijnlijk, door de handel, uit het buitenland. De voorstelling is buitengewoon prachtig!

Het Huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van der Laen (1622 – 140 x 166.5 cm) heeft een speciaal plekje in mijn hart.

Het is alweer 6 jaar geleden dat, kunsthistoricus Gerda van Ham, dit schilderij in het onderdeel van mijn radioprogramma “KunstKijken via de Radio”, uitgebreid heeft besproken. Ik vind het nog steeds mooi dat het stel zo dichtbij elkaar zit en dat ze zo ontspannen ogen. De vogels in de verte zijn (eigenlijk twee kleine likjes verf) vind ik nog steeds het allermooist. 

Luisteren: Het Huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van der Laen door de ogen van kunsthistoricus Gerda van Ham.

Op het schilderij Familiegroep in landschap (1646) (vaste collectie van het Museo Nacional Thyssen-Bornemisza -Madrid) is mogelijk Jacob Ruychaver met zijn familie afgebeeld.

Ruychaver werkte als gouverneur op het fort Elmina (tegenwoordig Ghana). Vanuit fort Elimina werden tot slaaf gemaakte mensen naar Amerika vervoerd. Het is niet duidelijk of Ruychaver het Afrikaanse jongentje naar Nederland heeft meegenomen. Het is ook onduidelijk wat de jongen in zijn hand heeft. Wat denk jij dat het is?

Bij het zien van dit enorme schilderij kreeg ik een naar zeurderig onderbuikgevoel. Het doet mij zeer dat het jongetje van zijn ouders is weggehaald om te werken voor Europese handelaren.

Voor het campagnebeeld van de tentoonstelling Frans Hals is het schilderij de Luitspeler (1623) gekozen. Het maakt deel uit van de vaste collectie van het Louvre.

We zien een muzikant die gekleed is als een nar. Zijn pupillen bevinden zich aan het eind van zijn ogen. Dit omdat hij waarschijnlijk naar iemand lacht en kijkt. Ik vind de schaduw van zijn rechterhand op de luit erg mooi geschilderd.

Mijn favoriet uit de tentoonstelling is (en ook een van de weinige schilderijen waarop niet wordt gelachen); Jonge man met een schedel / Vanitas (1627 – 92.2 x 80.8 cm).

De boodschap is duidelijk het leven is vergankelijkheid. De roze veer en de schaduw die op zijn linkerkant van zijn gezicht valt vind ik ontzettend mooi. Het komt uit de vaste collectie van The National Gallery in London.

De tentoonstelling Frans Hals is echt de moeite waard. Je leert niet alleen kunstschilder Frans Hals kennen maar ook zijn modellen en zijn manier van schilderen.

Daarnaast heeft elke zaal een eigen thema (portretten, lachen, familie, kleine werken en schutterstukken) zodat je schilderijen met hetzelfde thema bij elkaar ziet en hierdoor (beter) kunt begrijpen. De schuttersstukken heb ik overgeslagen. Binnenkort ga ik opnieuw, met een familielid, naar de tentoonstelling. Dan zal ik een poging wagen om er wel naar te kijken.  

Voor degene die niet naar de tentoonstelling Frans Hals kunnen. Hieronder heb ik een aantal weetjes om ook Frans Hals te leren kennen;

• Frans Hals werd geboren in 1852 in Antwerpen. Toen Antwerpen in Spaanse handen viel (1585) vluchtte zijn familie naar Haarlem.
• Over zijn eerste jaren als kunstenaar is weinig bekend. Rond zijn dertigste maakt hij naam als schilder. Tot aan zijn dood schildert Hals alleen portretten.
• Frans Hals wordt gezien als één van de meest vernieuwende schilders van de 17de eeuw. Dit kwam door zijn losse, impressionistische manier van schilderen.
• De afmetingen van zijn schilderijen variëren van ‘normaal tot supergroot’.
• Hals adviseerde zijn leerlingen om verf zeer stevig op het doek te smeren
• Hij schilderde portretten van mensen uit van allerlei lagen. Zo zien we regenten, muzikanten of lachende kinderen op zijn schilderijen.
• Frans Hals is de meester van de lach. De lach is een van de lastige gezichtsuitdrukkingen om vast te leggen. Omdat een lach nooit lang duurt en voortdurend veranderd. Met andere woorden een lach is niet te vangen.  Hals schilderde een lach met losse verfstreken waardoor het lijkt dat er beweging ontstaat. 
• Vincent van Gogh en Claude Monet (en vele anderen kunstenaars) bewonderde de losse penseelstreek van Hals.
• Ondanks dat Frans Hals portretten van rijke elite schilderde, verkeerde hij zelf in armoede.

Ga jij naar de tentoonstelling Frans Hals in het Rijksmuseum?  Het is tot 9 juni 2024 te zien.

Vandaag gaan we 2x 60 seconden KunstKijken. Zo mooi vind ik de schilderijen: mijn favoriet Vanitas en het campagnebeeld van de tentoonstelling De Luitspeler. Veel kijkplezier!

Voordat ik het vergeet, de tentoonstelling Frans Hals is georganiseerd met de National Gallery London en de Gemäldegalerie, Statische Museen zu Berlin en met het Frans Hals Museum in Haarlem.

Liefs,

Sandra