In 1933 kwam in Duitsland Adolf Hitler, leider van de NSDAP (Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij) aan de macht.
Op 10 mei 1940 viel Duitsland Nederland binnen. Nederlandse mannen werden gedwongen om in Duitse fabrieken te gaan werken. Zomaar opgesloten worden in een gevangenis was normaal. Vrijheid werd ingeruild voor angst.
Aan de ene kant had je de leden van de Nederlandse NSB (Nationaal Socialistische Beweging) en aan de andere kant stond het verzet. Vooral tegen het einde van de oorlog werd het verzet steeds groter.
Sinds afgelopen vrijdag is bij de Bijzondere Collecties tentoonstelling ‘GOED FOUT te zien in het Allard Pierson Museum.
De tentoonstelling gaat over grafische vormgeving in Nederland in de periode van 1940–1945.
Grafische vormgeving is het visueel vormgeven van ideeën in verschillende media met als doel om mensen iets mee te delen of te beïnvloeden. Kortom het is een zichtbare boodschap.
De tentoonstelling GOED FOUT laat een onderbelicht aspect van de bezettingsgeschiedenis zien.
Namelijk de grafische vormgeving in Nederland in en rondom de Tweede Wereldoorlog. Dit onderwerp wordt vanuit drie aspecten benaderd: de jaren dertig, de bezetting en de wederopbouw.
De NSB en de Duitse bezetter gebruikten affiches en propaganda om de bevolking naar hun hand te zetten; het verzet en de ondergrondse pers streden met verzetskunst en illegaal drukwerk. Zowel aan de goede als aan de foute kant waren uitstekende ontwerpers aan het werk.
Tussen de bezetter en het verzet had je ook meelopers. Iemand zonder eigen wil. Een jaknikker. Een daarvan was Karel Appel.
Ik schrok daar best van. Karel Appel een befaamd kunstenaar zou een meeloper zijn. Ik werd er even stil van.
Appel begon in 1942 een schildersopleiding aan de Rijksacademie in Amsterdam. Kort daarvoor leerde hij Ed Gerdes kennen. Gerdes was kunstenaar en NSB-er en hoofd van de Bouwkunst, Beeldende Kunsten en Kunstnijverheid van het departement van Volksvoorlichting en Kunsten.
Gerdes kocht werk van Appel en bezorgde hem een studiebeurs. Na de bevrijding werd Appel verweten dat hij geld van de bezetter had aangenomen.
‘Goed Fout’ is een tentoonstelling waar je alleen naar de affiches en objecten hoeft te kijken en te voelen wat zo een affiche jou vertelt.
That’s it! De tentoonstelling laat zien hoe een foute boodschap een zeggingskracht wint dankzij een pakkende vormgeving. Soms voelde ik de onderdrukking en de haat en soms voelde ik hoop en saamhorigheid.
Soms voelde ik niets maar door de kleurgebruik van de wanden in de tentoonstelling weet je aan welke kant het getoonde object behoort.
Donkergrijze wanden geven aan dat je te maken hebt met een foute vormgeving en lichtgrijze aan de goede kant.
Naast objecten uit de Bijzondere Collecties bevat de tentoonstelling voorwerpen uit andere erfgoedinstellingen zoals het Stedelijk Museum, het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Ook de unieke afficheverzameling van het NIOD, in beheer bij de Koninklijke Bibliotheek, is er te zien.
GOED FOUT. Grafische vormgeving in Nederland 1940–1945 is tot en met 6 september 2015 te zien.
Voor meer informatie kiek hier!
Fijne avond!
Liefs,
Sandra
