In het Stedelijk Museum Amsterdam is tot en met 14 juli 2024 de solotentoonstelling van en over Marina Abramović te zien.
Marina Abramović (Belgrado, 1946) wordt gezien als de sleutelfiguur van performance- en body art. Sinds de jaren 70 gebruikt Abramović haar eigen lichaam als kunstwerk en probeert in haar performances keer op keer haar fysieke en mentale grenzen te testen. Bang voor een mutilatie en de dood is Abramović daarbij niet. In twee performances zag Abramović bijna het licht uitgaan.
Samen met haar toenmalige partner en kunstenaar Ulay (Frank Uwe Laysiepen, 1943–2020), die ze in 1975 in Amsterdam ontmoet, maakte ze tot aan 1988 performances die wereldwijd bekend werden
In haar huidige solowerk richt Abramović zich voornamelijk op het verkennen van spiritualiteit en neemt ze het publiek actief mee in haar performances.
“There are so many different forms of art, performance is one of the most difficult, the most immaterial, and the most real.“
— Marina Abramović
Mijn eerste kennismaking (in 1996) met Abramović was met haar werk “Art must be beautiful, artist must be beautiful” (1975).
Het was een video waarin Abramović haar haren kamt met een metalen borstel én kam. Terwijl ze haar haren kamt, herhaalt ze steeds de zin “Art must be beautiful, artist must be beautiful”. Ik, destijds een jaar of twintig vond de video van Abramović niet mijn cup of tea.
Anno 2024 kijk ik anders naar Marina Abramović. Ik vind haar en ik kan maar op een woord komen: zeldzaam. Een persoon als Abramović zul je niet snel tegenkomen en bovendien (denk ik) dat ze geestelijk behoorlijk sterk moet zijn.
Om die redenen ging ik naar het Stedelijk Museum om mezelf te onderdompelen in Marina Abramović. Maar de voornaamste reden is om Marina Abramović te ontdekken en om het werk Imponderabilia te gaan ervaren.
In Imponderabilia staan twee personen (oorspronkelijk uitgevoerd in 1977 door Marina & Ulay), beide naakt, in een deuropening. Om de deuropening te passeren moet je jezelf tussen de twee personen wurmen. Ik deed het en vond het niet onprettig. Ik denk dat het komt omdat de twee personen, zo stil stonden en nauwelijks bewogen, dat het leek of ik twee paspoppen passeerde. It was a piece of cake.
Naar de film AAA-AAA (1978 – 00.09.52 m) waarin Marina en Ulay tegen elkaar schreeuwen en naar Light/Dark (1977 – 00.06.38 m) waarin Marina en Ulay elkaar in het gezicht slaan heb ik vol verwondering gekeken. Ik snap niet dat ze het zo lang volhielden.
AAA-AAA deed mij denken aan kleuters die tegen elkaar schreeuwen en Light/Dark deed mij denken aan spelletje Hand Slap die tieners spelen.
Marina,Ulay, kleuters en tieners laten zien dat je (mentale) veerkracht moet hebben om “de art performance” te doen.
De zaal met Four Crosses (2019) is mijn favoriet en ook een deel van het campagnebeeld van de expositie.
Het idee erachter is: wanneer wordt een vrouw als goed of slecht beschouwd? Binnen de iconografie wordt Maria afgebeeld als toonbeeld van goedheid. Abramović laat op de kruizen ‘goede’ en ‘’kwade’ poses als een goddelijke of duivelachtige figuur.
Twaalf dagen en nachten verbleef Abramović in de Sean Kelly Gallery in haar performance The House with the Ocean View (2002).
Daarbij hield ze zich aan zelfopgelegde ascetische regels zoals niet eten, niet praten en driemaal daags douchen. De cabines bestonden uit drie ruimtes die ook de functie van slaap, woon- en badkamer hadden.
Op de maquette The House with the Ocean view (2024 – Ramon Coelho) zien we de performance terug op in een ingebouwde Lcd-scherm.
The House with the Ocean View wordt van 5 juni tot en met 16 juni uitgevoerd door een performer.
Bij het zien van de Wall Rubbings (1988) krijg ik nog meer bewondering voor Abramović. In 1988 hebben Abramović en Ulay een performance op de Chinese muur waarbij ze in negentig dagen elkaar tegemoet lopen.
Ze hebben daarbij de intentie om op de plek van hun wederzien te trouwen. Tegen de tijd dat de Chinese autoriteit toestemming heeft gegeven voor de performance loopt hun relatie ten einde. De performance wordt een scheiding waarbij ze ook hun artistieke partnerschap beëindigen.
Wall Rubbings zijn tekeningen die Abramović heeft gemaakt terwijl ze onderweg was naar Ulay. Ik heb zelf op de Chinese muur gelopen en ik weet uit ervaring hoe zwaar, glad, steil en ruw dit kan zijn. Zeker als het heeft geregend. Dat Abramović tijdens haar wandeling nog de puf heeft gehad om de tekeningen te maken vind ik bewonderenswaardig.
Shoes for Departure (1991) is een kunstwerk die je misschien voorbijloopt.
Als museumbezoeker kun je de schoenen aantrekken met een ritueel: je doet je schoenen en sokken uit en trekt met blotte voeten de kristallen schoenen aan. Daarna sluit je je ogen, beweeg je niet en vertrek je even mentaal ergens heen.
De tentoonstelling Marina Abramović is met recht een visueel spektakel. Ruim 60 werken laten de ontwikkeling van de performancekunst van de afgelopen vijftig jaar van Abramović zien.De tentoonstellingszalen zijn prachtig ingericht. Daarnaast zet de expositie ook je zintuigen op scherp en dat is pas de ‘echte ervaring’ die jij alleen kan beleven.
Een mooi extraatje is dat er dagelijks performances van 10.30 – tot 17.00 uur. Het zijn heruitvoeringen van performances van Abramović en Ulay en worden op verschillende tijdstippen uitgevoerd. Foto’s maken daarvan is niet toegestaan.
Je kunt als museumbezoeker zelf ook deelnemen aan een performance: Counting the Rice van de Abramović methode. Er geldt een eenmalige toeslag boven op de reguliere toegangsprijs, ook voor Museumkaarthouders.
Een fijne woensdag,
AAAAAAAA (i.p.v. liefs)
Sandra
