De tentoonstelling Romanovs in de ban van de ridders in de Hermitage Amsterdam is de laatste expositie die ik heb bezocht.
Romanovs in de ban van de ridders laat zien hoe ridders populair zijn geworden en dat er ooit een heuse verzamelwoede van middeleeuwse kunst heerste.
Het zal je dan ook niet verbazen als ik je vertel dat er naast kunstwerken veel harnassen, geweren en wapenuitrustingen te zien zijn in de tentoonstelling. Ga je mee kunstkieken?
Bij binnenkomst valt de ridderzaal met een toernooisetting waarin ridders te paard verwikkeld zijn in een steekspel meteen op.
Je kunt als museumbezoeker eigenlijk je aandacht niet meer verdelen. Mijn aandacht gaat in eerste instantie compleet in op de in totaal achttien (!) authentieke harnassen met de historische wapens, die samen met vaandels worden tentoongesteld.
Gelukkig zag ik in een ooghoek de gravure De Ridder, De Dood en De Duivel (1513) van Albrecht Dürer.
We zien hier een ridder die de duivel (vermomd als geit) en de dood met een zandloper in zijn hand voorbij rijdt. In Duitsland (in de negentiende eeuw) was de voorstelling een nationaal icoon en stond symbool voor de onverschrokken Duitse geest; niet bang voor de dood als voor de duivel.
Op het tekstbordje stond het volgende “Wie met een andere blik kijkt, ziet een goedkope helm en de vossenstaart aan de lans ziet dat dit een ordinaire roofridder is. De duivel volgt hem als een trouwe schildknaap”.
Een grappig weetje is dat als pofbroeken in de mode zijn (heel wijd van boven en strak onder de knie), dat die trend ook de harnassen bereikt.
Dit is een pronkharnas die gebruikt werd tijdens parades. Zoals je ziet is het niet voor oorlogvoering geschikt .De ribbels zijn hier niet alleen voor de decoratie gemaakt, ze hebben andere functie. De ribbels maken de platen sterker en tegelijk dunner en daarmee ook lichter.
Dit harnas is in zijn geheel authentiek, alleen de schouderbladen zijn negentien eeuws. Er zijn wereldwijd maar tien stuks van zulke harnassen bewaard gebleven.
Een ander belangrijk figuur in de tentoonstelling Romanovs in de ban van ridders is de verzamelaar Aleksandr Bazilevski.
Bazilevski verzamelde middeleeuwse kunstvoorwerpen. Zijn collectie telde ruim 750 objecten. In 1884 besloot hij zijn gehele collectie te verkopen op een Parijse veiling. De veiling werd afgeblazen om dat Tsaar Allexander (1845 – 1894) de gehele collectie kocht voor een bedrag van 5.5 miljoen roebels.
Op deze aquarel op papier (1870) genaamd “De Galerij van oudheden in het huis van Alexandr Bazilevski aan de Rue Blache in Parijs” krijg je een indruk hoe Bazilevski tussen al zijn objecten zat. De tekening is gemaakt door Andrej Lavezzari.
Vanuit “de ridderzaal” loop je de collectie van Alexander III en de collectie Bazilevski tegemoet.
De collectie is de trots van de Hermitage in St. Petersburg laat zien hoe de middeleeuwse cultuur was door middel van kunstwerken gemaakt van keramiek, reliekschrijnen, schilden, doosjes en ivoren beeldjes. Het bijzondere aan deze collectie is dat het bestaat uit een combinatie van de christelijke en de islamitische middeleeuwen.
Je zou denken dat dit een “gewoon” beeldje is. Maar de jager te paard is een waterkan: een aquamanile. Aqua betekent water en Manus hand.
Aquamaniles werden gebruikt bij het wassen van de handen voor en tijdens het diner of kerkdienst. Bij de hogere kringen werd een aquamanile ook gebruikt in het dagelijks leven. Vullen gebeurt via het klepje in het hoofd van de jager en het hoofd van het paard is de schenktuit.
Mijn favoriete schilderij uit de tentoonstelling is het schilderij “Jeanne D’arc in gevecht (middenluik van het drieluik Het leven van Jeanne D’Arc/1843)” van Hermann Stilke.
Tsaar Nicolaas I kocht dit schilderij als persoonlijke favoriet voor het Winterpaleis, dat was gerestaureerd na een grote brand.
Daarnaast kon ik mijn ogen niet af houden van het sculptuur “Beeld van een ridder De Linanges (Leiningen). Het is onbekend wie dit heeft gemaakt.
Op de achtergrond zie je “Dromer (kloosterruïne Oybin) van Caspar David Friedrich. Het schilderij behoort tot de vaste collectie van de Hermitage in St. Petersburg.
Hoofse liefde staat ook centraal in de tentoonstelling. Hoe de hoveling in een ommuurde tuin zijn geliefde probeert hof te maken staat beschreven in Roman de la Rose.
Het is een van de meest spraakmakende middeleeuwse literaire werken uit de dertiende eeuw. Het boek wordt ook tentoongesteld in een vitrine, om die reden heb ik er geen goede foto van kunnen maken. Ga dat zien!
De lockdown heeft ook gevolgen voor de Hermitage daarom organiseert het museum begin april de Week van de Hermitage, waarin aandacht wordt gevraagd voor de actie “Houd de Hermitage open”.
Kijk voor meer informatie over de tentoonstelling & de campagne op: Hermitage Amsterdam.nl
Romanovs in de ban van de ridders is te zien tot in de zomer van dit jaar.
Een hele fijne avond,
Liefs Sandra
NB: Zowel de tekst als de foto’s zijn eigendom van Kunstkieken.nl. De afbeeldingen van deze blog mogen niet worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze.
